بررسی کیفیت آب باران در اصفهان بزرگ

محیط زیست مجموعه ای است بسیار عظیم و در هم پیچیده از عوامل گوناگونی که بر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزای سازنده سطح زمین بوجود آمده است و بنابر این بر فعالیت های انسان تأثیر گذاشته و از آن متأثر می شود. اتمسفر پرتحرک ترین سیال این محیط به عنوان محیط پذیرنده ضایعات استفاده شده است. اخیراً آگاهی از مسئله آلودگی توجه زیادی را به خواص شیمیایی آب باران ، به خصوص کاتیون ها و آنیون های اصلی و فلزات سنگین که آلاینده های بسیار مهمی بعد از آلاینده های آلی هستند، جلب کرده است که این ها باعث ایجاد باران اسیدی به خصوص در کشورهای صنعتی می شوند. سطح آلودگی ها در مناطق صنعتی و شهری می تواند از طریق شیمی آب باران تعیین شود. امروزه، شیمی آب باران به عنوان یک شاخص برای کنترل محدوده آلودگی در بیشتر کشورها مورد توجه قرار گرفته است. ترکیب عوامل اصلی باران به محتوای اتمسفر و انواع ذرات موجود در هوا بر می گردد. نمونه برداری آب باران و آنالیز آن تکنیک مفیدی را برای مطالعه ترکیب شیمیایی آب باران، درک انواع منابع سهیم در شیمی آب باران، و درک انتشار منطقه ای و محلی آلاینده ها و تاثیرات بالقوه آن ها بر روی اکوسیستم ها به واسطه فرایند ته نشست فراهم می سازد. در این پژوهش، به منظور بررسی شیمی آب باران شهرستان اصفهان شش ایستگاه در جهات مختلف انتخاب شد و نمونه برداری آب باران در این ایستگاه ها به مدت دو سال از مهر ماه 1386 تا اردیبهشت 1388 در فصل بارش صورت گرفت. نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی آب باران نشان داد که ph منطقه مورد مطالعه با میانگین 34/7 ، قلیایی است که به نظر می رسد خاک محلی و ذرات گرد و غبار در مسیر حرکت ابرهای باران زا در این امر موثرند. از میان شش ایستگاه، ایستگاه زرین شهر بیشترین ph را به خود اختصاص داد که این می تواند به دلیل داشتن بیشترین میزان یون بیکربنات باشد. همچنین با توجه به این که این ایستگاه در جنوب غرب شهرستان اصفهان و محل ورود توده باران زا به منطقه اصفهان است که هنوز تحت تاثیر عوامل اسیدی باران قرارنگرفته است. کمترینph مربوط به ایستگاه های سمت شمال اصفهان، ایستگاه دانشگاه صنعتی و رباط دوم بود که این احتمالاً به دلیل تاثیر صنایع بزرگی همچون پالایشگاه اصفهان و نیروگاه که از منابع آلاینده مهم محسوب می شوند، می باشد. غلظت ترکیبات در آب باران از ترتیب پتاسیم< منیزیم < آمونیوم< نیترات < کلسیم < سولفات< سدیم< کلر < بیکربنات پیروی می کند. یون های کلر و بیکربنات آنیون های غالب منطقه و سدیم کاتیون غالب منطقه بود. سهم ترکیبات اسیدی در منطقه کمتر از ترکیبات قلیایی بود که به نظر می رسد آب و هوای خشک منطقه مورد مطالعه و وجود گرد وغبار ناشی از خاک در اتمسفر وانتقال این ذرات از نواحی خشک مجاورآن، دلیل بالا بودن میزان یون های قلیایی می باشد. با توجه به غلظت یون های کلر، سولفات و نیترات می توان گفت که اسید کلریدریک، اسید سولفوریک و اسید نیتریک به ترتیب به عنوان عوامل اسیدی آب باران در منطقه می باشند. همچنین یون های قلیایی بیکربنات، سدیم، کلسیم، آمونیوم به ترتیب به عنوان عوامل خنثی کننده اسیدیته آب باران در منطقه عمل می کنند که طبیعت خاک قلیایی منطقه در این امر نقش مهمی دارد. همبستگی خوب بین سولفات و نیترات با یون های قلیایی نشان دهنده اهمیت یون های قلیایی در خنثی سازی یون های اسیدی بود.